Artifisyel Üriner Sfinkter İmplantasyonu

Artifisyel Üriner Sfinkter (AÜS) implantasyonu, idrar tutamama (üriner inkontinans) şikayeti olan hastalarda uygulanan cerrahi bir tedavi yöntemidir. Bu işlem, özellikle erkeklerde prostat cerrahileri sonrasında gelişen stres tipi idrar kaçırma durumlarında etkili ve kalıcı bir çözüm sunar. Kadınlarda da uygulanabilse de, AÜS özellikle erkek hastalarda, ilaç tedavisi veya konservatif yöntemlerle başarı sağlanamayan durumlarda tercih edilir.

AÜS, idrarı kontrollü şekilde tutmayı sağlayan, mekanik olarak çalışan ve vücudun içine yerleştirilen bir cihazdır. Günümüzde en sık kullanılan sistem, üç parçalı bir protezdir:

Üretra çevresine yerleştirilen bir manşet (sfinkter halkası),
Skrotum içine yerleştirilen bir kontrol pompası,
Karın içine yerleştirilen bir sıvı rezervuarı.

Bu sistemin amacı, hastanın mesane dolduğunda idrarını tutabilmesini ve sadece istediğinde boşaltabilmesini sağlamaktır.

Erkeklerde İdrar Kaçırma ve Artifisyel Üriner Sfinkter İmplantasyonu

İdrar kaçırma (üriner inkontinans), erkeklerde sanıldığından daha sık görülen bir sağlık sorunudur. Genellikle yaşla birlikte artan bu durum, özellikle 50 yaş ve üzeri erkeklerde, hayat kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir.

İdrar kaçırmanın en sık nedenleri arasında prostat cerrahileri (örneğin radikal prostatektomi), geçirilmiş ürolojik işlemler, nörolojik hastalıklar veya sfinkter kasının (idrarı tutan yapı) hasar görmesi yer alır.

Bazı hastalarda idrar kaçırma hafif ve geçici olabilirken, bazı bireylerde sürekli, orta veya şiddetli düzeyde inkontinans gelişebilir. Özellikle stres tipi inkontinans olarak adlandırılan ve karın içi basınç artışı (öksürme, hapşırma, egzersiz vb.) ile idrar kaçırma görülen durumlarda, cerrahi tedavi gerekebilir.

Artifisyel Üriner Sfinkter (AÜS) Nedir?

Artifisyel Üriner Sfinkter, idrar kaçırmayı kontrol altına almak amacıyla geliştirilen ve cerrahi olarak vücuda yerleştirilen bir protezdir. Erkeklerde özellikle prostat ameliyatı sonrası gelişen stres tipi idrar kaçırmada etkinliği yüksek ve uzun süreli bir çözümdür.

Doğal sfinkter kası yeterli fonksiyonu sağlayamadığında, AÜS bu işlevi mekanik olarak üstlenir. Cihaz, idrar yolunu kapalı tutarak istemsiz idrar sızmasını engeller. Hasta idrar yapmak istediğinde ise cihaz, kontrollü olarak mesane boşaltımına izin verir.

AÜS Hangi Parçalardan Oluşur?

AÜS sistemi üç temel parçadan oluşur:

Manşet (Kaf): Üretranın çevresine yerleştirilir ve normalde üretra kapalı tutularak idrarın dışarı çıkışı engellenir.
Pompa: Skrotum (testis torbası) içine yerleştirilir. Hasta idrar yapmak istediğinde bu pompayı elle sıkarak manşetin açılmasını sağlar.
Rezervuar: Karın boşluğuna yerleştirilen sıvı haznesidir. Manşet ve pompa arasında sıvı transferi sağlar.

Bu sistem sayesinde idrar kaçışı mekanik olarak kontrol edilir ve hasta sadece istediğinde idrar yapabilir.

Ameliyat Süreci Nasıldır?

AÜS implantasyonu genel ya da spinal anestezi altında yapılan bir cerrahidir. Operasyon sırasında:

Manşet, üretra çevresine dikkatli şekilde yerleştirilir.
Rezervuar karın içine yerleştirilir.
Pompa skrotum bölgesine konur.
Tüm parçalar birbirine bağlanarak sistem kapalı hale getirilir.

Cerrahi, genellikle perineal kesi (apış arası) veya penoskrotal kesi (penis ile testis torbası arası) yoluyla yapılır. Seçilecek yöntem, hastanın anatomisine ve cerrahın tercihine göre belirlenir.

Ameliyat sonrası genellikle birkaç hafta boyunca cihaz devre dışı bırakılır. Bu sürede dokuların iyileşmesi beklenir. Ardından cihaz aktif hale getirilerek hasta cihazın kullanımı konusunda bilgilendirilir.

Kimler AÜS İçin Uygun Adaydır?

AÜS, aşağıdaki durumlarda değerlendirilebilecek bir tedavi seçeneğidir:

Orta veya ileri derecede stres tipi idrar kaçırma yaşayan erkekler,
Prostat ameliyatı (özellikle radikal prostatektomi) sonrası idrar kaçırma gelişen hastalar,
Sfinkter kasında geri dönüşü olmayan hasar tespit edilen bireyler,
Diğer tedavi yöntemlerinden (ilaç, fizik tedavi vb.) fayda görmeyen hastalar.

Ancak, aktif enfeksiyon varlığı, kontrolsüz nörolojik hastalıklar veya ciddi el becerisi kısıtlılığı (pompa kullanımı için) olan hastalarda bu tedavi uygun olmayabilir. Her hastanın durumu, detaylı değerlendirme ve tetkiklerle belirlenmelidir.

Başarı Oranları ve Uzun Dönem Sonuçlar

Literatürde AÜS uygulaması sonrası başarı oranları oldukça yüksektir. Seçilen uygun hasta grubunda başarı oranları %80’in üzerindedir.
Bu başarı, tam kuruluk ya da anlamlı iyileşme şeklinde kendini gösterebilir. Aynı zamanda hastaların yaşam kalitesinde de belirgin bir artış rapor edilmektedir.

Cihazın ortalama ömrü 10-15 yıl arasındadır. Zamanla mekanik arızalar oluşabilir. Bu durumda cihaz değişimi gerekebilir. Düzenli takip önemlidir.

Olası Riskler ve Komplikasyonlar

Her cerrahi işlem gibi AÜS implantasyonu da bazı riskler içerebilir. Bu riskler şunlardır:

Cihaz yerleştirilirken oluşabilecek doku hasarı,
Enfeksiyon gelişimi,
Üretrada erozyon (cihazın üretra duvarına zarar vermesi),
Cihaz arızası,
Yetersiz sfinkter fonksiyonu nedeniyle idrar kaçırmanın devam etmesi.

Bu riskler, deneyimli bir cerrah ve uygun hasta seçimi ile minimize edilebilir.

Artifisyel Üriner Sfinkter implantasyonu, erkeklerde özellikle prostat cerrahisi sonrası gelişen stres tipi idrar kaçırmanın tedavisinde etkili ve uzun vadeli bir yöntemdir. Uygun şekilde seçilmiş hastalarda, doğru cerrahi teknikle uygulandığında hem fonksiyonel iyileşme sağlar hem de yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır.

Ameliyat öncesi detaylı bir değerlendirme, hastanın mevcut durumu ve beklentilerinin doğru şekilde ele alınması, başarılı bir sonuç için temel unsurlardır.